Không phải là một điểm đến hoành tráng, mới mẻ như núi Bà Đen hay hoành tráng, tráng lệ như Tòa thánh Cao Đài, Tháp Chóp Mạt Tây Ninh vẫn để lại nhiều ấn tượng trong lòng du khách gần xa. Hơn hết, đứng trước tòa tháp nghìn năm tuổi, ai cũng phải trầm trồ về thời kỳ hoàng kim của nền văn minh trong lịch sử nhân loại.
Tháp Chóp Mạt Tây Ninh ở đâu?
Khu di tích tháp Chóp Mát tọa lạc tại thôn Xóm Mới, xã Tân Phong, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh, cách trung tâm thành phố Tây Ninh hơn 20km về phía Tây Bắc. Tòa nhà được xây dựng trên một gò đất hình chữ nhật cao và được bao quanh bởi những bức tường gạch thấp. Nhờ tầm nhìn không bị cản trở, du khách từ xa đến có thể nhìn thấy ngôi tháp cổ trang nghiêm giữa màu xanh mướt của cánh đồng lúa xanh tươi.
Sơ lược lịch sử hình thành & Nguồn gốc tên gọi Chóp Mạt
Lịch sử hình thành
Tháp Chóp Mạt là một trong ba tháp cổ mang dấu ấn đặc trưng của văn hóa Óc Eo còn sót lại ở Nam Bộ, cùng với tháp Bình Thạnh (Trảng Bàng, Tây Ninh) và tháp Vĩnh Hưng (Vĩnh Lợi, Bạc Liêu). Theo các tài liệu lịch sử, công trình được hoàn thành vào thế kỷ thứ 8. Nhưng phải đến thế kỷ 19, cụ thể là năm 1886, các chuyên gia người Pháp mới bắt đầu đến đây, mở ra quá trình khám phá tiềm năng khảo cổ quý giá của nơi này.
Khi mới được phát hiện, cụm tháp Chóp Mát bị hư hại tương đối nặng, một tháp sụp đổ hoàn toàn, tháp còn lại nghiêng và mất dần phần đỉnh. Vì vậy, nhiều lần sửa chữa và trùng tu đã được thực hiện vào các năm 1938, 2003 và 2013 để đưa tòa tháp về hình dáng hiện tại. Cụ thể, căn cứ vào Nghị quyết số 937/QD-BT ngày 23/7/1993, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận dòng nước cổ Chóp Mát là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, qua đó đẩy mạnh tăng cường bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia. bằng chứng hiếm có.
Trên đây là những thông tin tổng quát về lịch sử hình thành tháp Chóp Mát. Để tìm hiểu sâu hơn, du khách nên tham quan và trải nghiệm trực tiếp, nghe hướng dẫn viên thuyết minh hoặc hỏi người dân địa phương.
Nguồn gốc của tên gọi
Không ai biết người dân thuộc nền văn minh Óc Eo đã đặt tên cho ngôi tháp cổ của mình là gì. Vì vậy, khi nhận thấy phần đỉnh đã bị hao mòn, người đương thời đã gọi ngay nơi này bằng cái tên bình dân – Tháp Chóp Mát. Từ “Kết thúc” ở đây có ba tầng nghĩa:
- Hư hỏng, khô héo hoặc bị mất, bị phá hủy (Mát, trống rỗng, gãy).
- Nó cũng có nghĩa là không còn nữa.
- Nó còn có nghĩa là kết thúc, kết thúc (kết thúc thế giới, kết thúc số phận).
Xét về mặt kiến trúc, đỉnh tháp được coi là nơi quan trọng nhất và cũng là đỉnh cao của nghệ thuật. Việc mất đỉnh đồng nghĩa với kiệt tác này không còn hoàn thiện, đánh dấu sự suy tàn của nền văn minh Óc Eo. Dù đã trải qua ba lần trùng tu nhưng các bậc thầy vẫn chưa thành công trong việc khôi phục lại đỉnh cao này, tựa như không thể quay lại nhìn thấy ánh hào quang năm xưa.
Đặc điểm thú vị của dự án tháp Chóp Mát Tây Ninh
Với vai trò là “nhân chứng sống” của lịch sử, tháp Chóp Mặt Tây Ninh vẫn giữ được nhiều nét thú vị, kích thích sự tò mò của du khách.
Một tòa nhà hình vuông trên một gò đất cao
Cấu trúc tổng thể của tháp được lấy cảm hứng từ nền văn minh hậu Phần Lan của Óc Eo – quốc gia từng thống trị vùng hạ lưu sông Mê Kông vào những thế kỷ đầu sau Công nguyên. Kết hợp giữa kiến trúc nguyên bản và kiến trúc được xây dựng lại, tòa tháp trở thành nơi giao thoa giữa tinh hoa nghệ thuật cổ xưa và hiện đại.
Chân tháp có chiều dài cạnh 5m, chiều cao tính từ mặt đất đến điểm cao nhất là 10m. Chân tháp gồm ba tầng xếp chồng lên nhau, càng lên cao càng nhỏ và không có đỉnh. Với hình dáng vuông vắn, tháp Chóp Mát giống như một cây bút lớn màu đỏ cam đang cố vươn mình xuyên qua những đám mây xanh.
Vật liệu cơ bản tạo nên một dự án độc đáo – mạnh mẽ
Toàn bộ công trình được xây dựng bằng hai loại vật liệu chính là gạch nung cỡ lớn có kích thước 7 x 18 x 25cm và đá phiến. Đây thực chất là hai loại vật liệu thô sơ, khó gia công và khó kết dính với nhau. Ấy vậy mà không cần sử dụng hỗn hợp xi măng, người xưa vẫn có thể xếp các phiến đá và gạch nung chặt chẽ với nhau, hầu như không có khoảng trống. Điểm đặc biệt này đã cho thấy mức độ phát triển phi thường về kiến thức về xây dựng và kiến trúc của nền văn minh cổ đại.
Trình diễn nghệ thuật điêu khắc – chạm khắc tài hoa
Tòa nhà chỉ có một cửa hướng Đông, hoàn thiện bằng đá cẩm thạch, trước cửa có dấu vết hình bầu nước vuông vức rất đẹp, các cạnh còn lại quay về ba hướng Tây – Nam – Bắc. Các chi tiết trên bốn bức tường của tháp bị bào mòn mạnh dưới sức mạnh của thời gian nên người phục chế chỉ có thể đơn giản là tái tạo lại những họa tiết phù điêu, hoa văn thần tượng từ những dấu vết mờ nhạt trên các bức tường phía Tây và phía Bắc.
Trên bức tường ngoài của tháp Chóp Mát, những hình ảnh chạm khắc hoa lá, chim chóc, thần thánh… hiện lên sống động qua bàn tay tài hoa của các nghệ nhân lành nghề Phù Nam. Từng họa tiết, hoa văn đều gắn bó mật thiết với đời sống vật chất, tinh thần của con người, mang đến cho du khách một cảm giác hoài niệm khó tả.
Tranh thiên nhiên thể hiện lối sống của người xưa và sự tôn trọng cảnh quan, trong khi tranh về tín ngưỡng, tôn giáo nêu bật sự thành tâm, danh dự của các đấng tâm linh – cụ thể là hai vị thần Linga và Yoni trong văn hóa Óc Eo.
Cách đi đến tháp Chóp Mật ở Tây Ninh
Du khách có nhu cầu tham quan di tích tháp Chóp Mát có thể xuất phát trực tiếp từ thành phố Tây Ninh. Ngoài ra, bạn có thể kết hợp tham quan Sun World Núi Bà Đen và Tháp Chóp Mát để tìm hiểu đầy đủ về văn hóa, lịch sử, tín ngưỡng địa phương.
Cách di chuyển từ trung tâm thành phố Tây Ninh đến tháp Chóp Mát
Từ trung tâm thành phố Tây Ninh đi theo Quốc lộ 22B về phía cửa khẩu Xa Mát. Sau khoảng 20 đến 30 phút, bạn sẽ thấy biển báo rẽ trái để vào khu di tích. Tiếp theo, bạn sẽ di chuyển thêm 2km nữa để đến cổng vào tháp cổ. Bạn có thể di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô, mỗi phương pháp sẽ phù hợp với nhu cầu khác nhau.
- Xe máy: Đây là phương tiện phù hợp với những nhóm khách du lịch nhỏ, hoặc những bạn trẻ đam mê du lịch trên những cung đường tuyệt đẹp của Tây Ninh. Bạn có thể sử dụng xe máy cá nhân hoặc thuê xe máy với giá khoảng 100.000 – 200.000 VNĐ/xe/ngày.
- Ô tô: Tuy không cơ động như xe máy nhưng ô tô lại thuận tiện cho những nhóm khách du lịch đông người hoặc trẻ em, người già. Ngoài ra, càng có nhiều người thuê xe thì càng giúp tiết kiệm ngân sách du lịch.
Cách di chuyển từ Núi Bà Đen đến tháp Chóp Mát
Sau khi trải nghiệm những dịch vụ du lịch độc đáo của Mynydd Ba Đen Sun World, du khách có thể di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô dọc đường Bời Lợi rồi rẽ phải vào tỉnh lộ 784 hướng về tháp Chóp Mát. Đến nút giao với quốc lộ 781B, bạn sẽ tiếp tục rẽ trái khoảng 10 km rồi rẽ phải vào quốc lộ 22B. Từ đây bạn chỉ cần di chuyển thêm khoảng 1km nữa là sẽ thấy biển báo phía trên. Toàn bộ quá trình mất gần 40 phút.
(*) Lưu ý: Theo Google Maps, tỉnh lộ 781B hạn chế sử dụng hoặc đường riêng. Bạn nên đọc kỹ hướng dẫn trên đường đi hoặc hỏi người dân địa phương để biết thông tin chính xác.
Nếu muốn di chuyển bằng xe khách, bạn cũng có thể bắt tuyến 1 về bến xe Tây Ninh, sau đó bắt tuyến 7 và di chuyển như gợi ý trên. Tùy chọn này sẽ yêu cầu một đường vòng khá dài và mất khá nhiều thời gian để đến được di tích.
Với bề dày lịch sử và giá trị văn hóa nghệ thuật lâu đời, tháp Chóp Mặt Tây Ninh xứng đáng được nhiều người biết đến và ghé thăm. Mặc dù hiện trạng khai thác du lịch còn một số hạn chế nhưng du khách không nên bỏ qua tháp cổ thuộc nền văn minh Óc Eo trong chuyến hành trình khám phá vùng đất Tây Thanh xinh đẹp.
